قبل از خرید بودجه را تخمین بزنید،درجه مهارت خود را در پرورش گیاهان مختلف ارزیابی کنید، شرایط نور و درجه حرارت و رطوبت محل زندگی خود را به خاطر بسپارید،فضای آپارتمان خود را مدنظر داشته باشیدو با مطالعه مطالب فهرست شده زیر و خرید گلدان مناسب شادابی و خرمی آن زینت بخش زندگی شما خواهد بود.
کلیه شرایط محیطی اعم از نور و حرارت ورطوبت محیط خود را به فروشنده گوشزد نمائید تا گلدان مناسب را به شما معرفی نماید،نام گیاه را سوال کنید و در صورت امکان نام علمی آن را به خاطر بسپارید تابتوانید اطلاعات جامع تری درباره آن در منابع کسب نمائید.
در صورتی که مبتدی هستید بهتر است بنا به گفته گلفروش ها گیاهان «فولادی» کم توقع،ارزان،سریع الرشدو قابل تکثیر انتخاب نمائید.
برگ ها،ساقه،گل ها و خاک گیاه را به دقت بازدید نمائید تا به وجود آثار و بقایای آفات،امراض و علوفه هرز پی برده و از خریداینگونه گیاهان خودداری نمایید، فصل زمستان دقت زیادتری را طلب مینماید.
هماهنگی گلدان با وضع، فرم و فضای اتاق را در ذهن خود مجسم کنید، بعضی از گیاهان با شکل خاص و تعداد برگ ها مانند آگلون ها اتاق کوچک شما را بزرگتر جلوه می دهد.
از گلفروش گیاه «ریشه پر» تقاضا نمایید و این بدان معنی است که مدت زیادی است که گیاه به این گلدان منتقل شده و ریشه توسعه مطلوب خود را انجام داده و تعویض گلدان اشکالی به وجود نمی آورد. در غیر اینصورت باید چند ماه بعد از خرید اقدام به تعویض گلدان گردد.
اگر گیاه گلدار مانند آزالیا مورد تقاضای شماست، گیاهانی را انتخاب کنید که پرغنچه باشد، غنچه های آن هنوز باز نشده باشد و یا تعداد کمی از آنها شکفته شده باشند.
دستورالعمل نگهداری گیاه خریداری شده را از فروشنده طلب نمائید.
در هنگام خرید گیاه مواد غذایی مصنوعی مایع یا جامد محلول در آب مخصوص گیاهان زینتی را خریداری نموده و نحوه استفاده از آن را خواستار شوید.
حمل و نقل گلدان مخصوصا در زمستان که جریان سرد هوا موجب پژمردگی برگ ها می گردد اهمیت فراوانی دارد، به گلفروش سفارش کنید که گلدان را در دو لفافه کاغذی بپیچاند تا تغییرات شدید در رطوبت و حرارت به گیاه لطمهای نزند، در صورت امکان گلدان در اتاق روباز و بدون کابین اتومبیل قرار ندهید.
در صورتی که مایل به خریداری گلدانهای با کاشت گروهی و گیاهان مختلف هستید دقت نمایید که گیاهان مجموعه از نظر قد و رنگ و نیازهای محیط هماهنگ باشند.
گلدان : تعویض و انواع
اندازه گلدان از قاعده و استاندارد خاصی تبعیت می نماید و بین قاعده انتهایی و ابتدایی و ارتفاع آن رابطه و تناسبی برقرار است، نامگذاری آن بر حسب قطر داخلی در لبه فوقانی است و بهترتیب دارای قطرهای 7، 9، 12، 20، 25، 37 سانتیمتر می باشد، وقتی از تعویض گلدان با یک درجه بالاتر سخن به میان می آید منظور انتخاب عدد 9 بعد از 7 و 25 بعد از 20 سانتیمتر است.
جنس گلدان از سفال، سفال لعاب دار، پلاستیک، چوب و فایبر گلاس بوده که هر کدام معایب و مزایایی دارند. استقبال از گلدانهای پلاستیکی بخاطر تنوع در شکل و رنگ و طراحی آن است و گرنه گلدانهای سفالی با محاسنی مانند سنگین بودن و عدم امکان برگشتن، قابلیت نفوذ جدار آن و شکل و رنگ آنها بهمراتب به طبیعت نزدیکتر است و همخوانی بیشتری دارد.
با گذشت زمان وگسترش ریشه و توسعه آن در گلدان و همچنین به علت فقیر شدن خاک گلدان از عناصر غذایی تعویض گلدان الزامی است. در تعویض گلدان به نکات زیر توجه فرمایید.
یکی از علائم فرا رسیدن زمان تعویض گلدان، خروج ریشه از سوراخ ته گلدان و کند شدن رشد گیاه است. تعویض گلدان را فقط برای گیاهان سالم انجام دهید چون شوک وارده به گیاه در هنگام تعویض ممکن است منجر به خشک شدن گیاه مریض گردد.
گلدان گیاه تازه خریداری شده را در صورتی تعویض نمایید که گیاه «ریشه پر» باشد و بدین معنی که حداقل 6 ماه از زمان تعویض قبلی گذشته باشد.
سوراخ ته گلدان باید متناسب با حجم آن باشد، ریختن قطعات کوچک گلدان شکسته و یا سنگریزه روی سوراخ جهت باز نگه داشتن زهکش و جلوگیری از باتلاقی شدن خاک گلدان الزامی است.
هنگام تعویض گلدان زمانی است که ریشه بتواند صدمات وارد به خود را در حین تعویض با ترمیم بافتهای خود جبران نماید و این زمانی است که فصل رشد (بهار) شروع شده و شیر نباتی به جریان افتاده باشد.
ممکن است ذرات خاک به اطراف سوراخ و یا سنگریزههای کنار آن نفوذ کرده و راه خروج آب اضافی را مسدود نمایند، جهت جلوگیری از مسدود شدن سوراخ زهکش مقداری پوشال و یا پوست شلتوک برنج روی سنگریزهها بریزید.
در صورت مسدود شدن روزنه زهکش و باتلاقی شدن خاک با قطعه ای از مفتول باریک به آرامی سنگریزهها و قطعات شکسته گلدان را در مجاورت روزنه به حرکت درآورید، تا زهکش باز شود.
اگر از گلدان کهنه و قدیمی استفاده می کنید رسوبات قبلی آن را بهطور کامل پاک نموده تا روزنهها باز شوند، در صورت استفاده از گلدان نو بایستی آن را مدتی در آب غرقاب نمود تا سیراب گردد.
روز قبل از تعویض، گلدان را آبیاری و در هنگام تعویض دست چپ را در کف گلدان قرار داده و با وارونه کردن آن و وارد نمودن ضربه به لبه گلدان، گیاه را از گلدان خارج نموده با یک میله و یا مداد خاکهای کهنه را حذف و گیاه را درون گلدان جدید کاشت و به آن خاک جدید مرطوب اضافه نمایید، خاک گلدان را بایستی با چند لرزش و با فشار دست متراکم نمایید.
پس از تعویض به ریشه ها اجازه دهید جهت آب یابی تشویق به توسعه خود گردند، از اینرو دو روز اول گلدان را آبیاری ننموده و گیاه را به سایه منتقل نمایید و در درجه حرارت بالا غبار پاشی کنید.
در صورت سنگین و حجیم شدن گلدان و عدم امکان تعویض، به تعویض حدود 5 سانتیمتر از خاکهای سطحیگلدان با خاک غنی و نو اکتفا نمایید.
عوارض(آفات، بیماریها و کمبود عناصر غذایی)
پیشگیری ساده تر و ارزانتر از درمان است، در صورتی که کلیه شرایط محیطی مانند نور، رطوبت محیط، آبیاری به موقع ، خاک مناسب، تغذیه کافی و درجه حرارت مورد نیاز برای گیاه فراهم باشند، چنانچه عوامل بیماری زا و آفات گیاهی هم پیرامون گیاه باشد یا سعی بر آلوده نمودن گیاه نمایند تشکیلات حیاتی گیاه هم مانند هر جاندار دیگر به مقابله برمی خیزد و در نتیجه عوامل بیماری زا توان خود را از دست می دهند پس در هنگام انتخاب و خرید گیاه به خاطر بسپاریم که :
الف: بتوانیم به نیازهای آبی، نوری، غذایی، رطوبتی آن به بهترین وجهی پاسخ گوییم.
ب: گیاه سالم انتخاب کنیم و به بقایای آفات و امراض، سرما زدگی و به طور کلی سلامت گیاه توجه کامل نموده و نیازهای اساسی آن گیاه را از فروشنده سوال نماییم.
ج: گیاه را سالم به منزل ببریم و اجازه ندهیم عوامل نامساعد جوی در بین راه به گیاه ما صدمهای وارد نمایند. تاثیر و شرح عوامل نارساییها اعم از آفات و امراض و کمبود عناصر و صدمات مربوط به کم آبی و یا آبی زیاد از اندازه و یا شدت نور و کمبود و ازدیاد رطوبت در رابطه با گیاه خاص در بخش عوارض و درمان آنها به روشنی ذکر گردیده است.
ولی بد نیست بدانیم که:
آفت چيست؟
بهحشراتي که با فرو بردن خرطوم خود به داخل بافت گياهي شيره گياهي را مکيدهو يا با جويدن بافتهاي گياهي باعث اختلال در اعمال حياتي گياه ميگردند آفتاطلاق مي گردند.درمتن کتاب کلمه «سم نفوذی» و «سم تماسی» زیاد به کار رفته است،
زمانی سم نفوذي: را مورد استفاده قرار ميدهيم که آفت مورد نظر مانندشته ها و يا کنه ها مکنده بوده و از شيرهي گياهي تغذيه مي نمايد و شمامجبور به مسموم کردن شيره گياهي هستيد و
سم تماسي را هنگامي به کار مي بريد که حشره (مانند سوسک ها) بافت هاي گياهي را پاره نموده و از آنها تغذيه مي نمايد. درباره مبارزه با آفات لزومی به یادگیری نام هیچ نوع سمی نیست چون نام تجارتی آن همیشه در حال تعویض و سموم جدیدی به بازار عرضه میگردند ولی همیشه کلمه سم نفوذی و سم تماسی را به خاطر بسپارید.
بيماري گياهي کدام است؟
باکتريها، قارچ هاي بيماري زا و ويروسها عامل بيماري در گياهان هستند. در بينبيماري ها، بيماري هاي باکتريايي کم اهميت و بيماري هاي ويروسي غير قابلدرمان ولي قارچها را که تعداد انگشت شماري از آنها مانند سفيدک ها, کپک ها, قارچ بوتري تيس و ريزوکتونيا به گياهان زينتي حمله مينمايند با شناخت آثار وعلايم آنها روي اندام هاي گياهي مي توان با سموم قارچ کش بر عليه آنهامبارزه نمود.
کمبود عناصر:
عناصرغذايي مورد نياز گياه 16 عنصر است که تعداد زيادي از آنها در خاک گلدانموجود و تعداد کمي از آنها را بايد با تغذيه مصنوعي و اضافه نمودن کودهايکمکي به خاک و يا آب آبياري، تأمين نمود. علایم و آثار کمبود و یا ازدیاد عناصر غذایی در مورد گیاهانی که نسبت به کمبود عناصر عکس العمل نشان میدهند در مطلب تکمیلی و ضمیمه اشاره خواهیم نمود.
اصولي را که بايد در سمپاشي رعايت کنيم:
ميزان سم و غلظت مورد استفاده را از فروشنده سم سوال کنید چون ماده موثر مسموم با یکدیگر متفاوت هستند ولی اصولا غلظت 5/2 در هزار که جهت سمپاشی بر علیه آفات و امراض مناسب است میزان تقریبی آن برابر است با یک قاشق مربا خوری سم در یک آبفشان یک لیتری.
ميزان سم لازم را در داخل آبفشانريخته، به آن آب اضافه نموده و به شدت تکان دهيد تا سم با آب مخلوط گرددمحلول شيري رنگ بدست آمده آماده براي سمپاشي است.
از حساسيت ومقاومت گياه مخصوص نسبت به سم اطلاع و شناخت کامل داشته باشيد. گل هاي گياهرا به طريقي بپوشانيد چون گلها نسبت به سموم خيلي حساس هستند.
گياه را خارج از آپارتمان و هنگام صبح يا عصر و بدون جريان شديد هوا سمپاشي نماييد.
اگر ناچار به سمپاشي با دو سم بر عليه دو بيماري يا آفت هستيد هيچ وقت سموم را با يکديگر مخلوط ننماييد.
در هنگام سمپاشی تنفس نکنید و مواد خوراکی را بپوشانید.
کليه اندام گياهي بهخصوص سطح زيرين برگها و بهجز گلها را با سمپاش آغشته به سم نماييد.
سموم را در ظروف و شیشههای دیگر که امکان اشتباه با داروها و آشامیدنیها وجود دارد نگهداری نکنید.
از مخلوط آب وسم فقط يک بار استفاده نمایید.
وسایل سمپاشی و دستها را بعد از سمپاشی با مواد شوینده بهطور کامل شسته و تمیز کنید.
پس از تهیه محلول سم مقداری سم را روی پنبه یا پارچه اسپری نموده و لکه ها را با آن خیس نمایید.
سمپاشي را طبق دستور هر هفته يا هر دو هفته يک بار انجام دهيد تا علايم بهطورکامل برطرف گردند.
غبار پاشي با آب به منظور تامين رطوبت در کاهش آفات و متاسفانه در ازدياد عوامل بيماريزاي قارچي موثرند. بنابراين دفعات غبار پاشي و آبياريرا طبق دستور انجام دهيد.
گرد پاشي با گوگرد در بعضي موارد برعليه سفيدک ها توصيه شدهاند، در صورت لزوم مقداري گرد گوگرد را درونبشقابي ريخته و با اسفنج و يا برس ظريف گرد پاشي نماييد.
نکته های عمومی:
قبل از خرید دقت فرمایید که برگهای گیاه، خشک نباشند عاری از آفت و بیماری باشند و لکه های سوخته روی اندام آن مشاهده نگردند.
بازديد مرتب از جوانه هاي انتهايي گياهان خانگي شما را از حمله شته ها با اطلاع مي سازد.
زمانی میتوانید گیاه را از نظر ابتلاء به بیماری یا حمله آفات مورد بازدید قرار دهید که برگها و گلهای پیر که به طور طبیعی پژمرده میگردند حذف نموده باشید.
ازدیاد
اگر دانش کاشت و ازدیاد انبوه گیاهان آپارتمانی در انحصار تولید کنندگان بزرگ و حرفهای باشد خریداران و نگهداری کنندگان هم باید به اندازه رفع نیازهای خود اطلاعات لازم را کسب نمایند. ازدیاد عبارت است از افزایش در تعداد گیاهان با استفاده از کاشت بذر، قلمه، ریشه، برگ، ساقه زیر زمینی، پاجوش یا پا گیاه، تنه جوش، پیاز و بالاخره خوابانیدن گیاه به روشهای مختلف، که در اینجا به ذکر چند روش متناسب با نیاز و وسایل موجود در منازل اکتفا می گردد:
قلمه : عبارت است از قسمتی از ساقه، برگ، و یا ریشه که از گیاه مادری جدا شده و در شرایطی نگهداری می گردد که در آن ریشه زایی صورت گیرد که خود انواع مختلف دارد.
قلمه ساقه : معمولی ترین نوع قلمه است، قسمتی از ساقه را که دارای جوانه جانبی و یا انتهایی است از گیاه مادری جدا نموده و در محیط مساعد که اصولا خاک است قرار میدهند تابه صورت گیاه مستقلی رشد نماید، برای این منظور گلدانی با زهکش مناسب و پر از خاک کمپوست سبک و یا شن تهیه و قلمه های 10-7 سانتیمتری با جوانه انتهایی و حداقل دو جفت برگ از شاخه های سالم و قطع و جفت پایینی برگ را حذف و قسمت لخت عاری از برگ قلمه را طوری در حفرههای ایجاد شده در خاک قرار دهید که جفت بالایی برگ با خاک هم سطح باشد، با فشار انگشتان خاک اطراف قلمه را متراکم و سپس آبیاری نمایید، جهت حفظ و ازدیاد رطوبت محیط گلدان را با کیسه و یا چادر پلاستیکی پوشانیده و هر روز 5 دقیقه کیسه را از روی خزانه بر دارید، بدیهی است که کاشت این نوع قلمه منحصر به گیاهان علفی مانند برگ بیدی و حسن یوسف و امثال آن دارد و کاشت قلمه های چوبی و سخت در آپارتمان مشکل است.
قلمه برگ : چند گیاه مانند «تولمیه آ» و «سان سی ویرا» که به این گونه تکثیر می یابند. روش کار به این ترتیب است که برگ سالم و با دمبرگ از بوته جدا و دمبرگ را طوری درون خاک گلدان قرار دهید که سطح زیرین برگ با خاک در تماس باشد، در مورد گیاهانی مانند « سان سی ویرا» و «استر تپوکارپوس» از قلمه های نیم برگی استفاده می گردد.
تقسیم بوته : گیاهانی مانند مارانتا و کلورفیتوم بدین طریق ازدیاد مییابند، پس از بیرون آوردن گیاه ازگلدان با یک چاقوی تیز بوته را به چندین قسمت تقسیم نموده به طوریکه هر قسمت دارای مقداری ریشه باشد و بتواند به عنوان گیاهی مستقل به زندگی خود ادامه دهد.
پاجوش یا پاگیاه : در نقاط گوناگون ریشه گیاهانی مانند « آناناس» و «گازمانیا» جوانه هایی ایجاد میگردد که پس از رشد بصورت گیاههای کوچک در اطراف گیاه مادری سر از خاک بیرون آورده و با خارج نمودن آنها و بعضا با مقداری ریشه قدیمی و مادری می توانند گیاهان جدیدی را در گلدانهای جدید به وجود بیاورند.
ساقه رونده : عبارت است از ساقه باریکی از یک گیاه مادری بر روی سطح خاک گسترش می یابد، جهت ازدیاد می توان گلدانهای کوچکی تهیه و در کنار گلدان مادری قرار داد و سپس ساقه های رونده را در گلدان کنار گلدان مادری کاشت نمود و پس از شروع رشد در آنها گیاهکها را از مادر جدا نمود.
سابقه زیرزمینی یا ریزوم : ساقهای است که در زیر خاک و یا در سطح گلدان بهطور افقی روییده و با بیرون آوردن آنها و کاشت در گلدانهای جدید ازدیاد می یابند. سان سی ویرا یکی از صدها گیاهی است که بدین طریق تکثیر می یابد. روشهای یاد شده ساده ترین و ممکنترین روشهاست که هر کس می تواند با امکانات ابتدایی به نیازهای خود پاسخگو باشد بدیهی است طرق مختلف پیشرفتهای در تولید انبوه گیاهان زینتی مانند کشت بافت و ریشه دار نمودن انواع قلمهها با هورمون های گیاهی معمول است.
آبیاری
گیاهان زینتی خانگی موجود در منازل آنچنان که باید شاداب نیستند، یکی از عوامل این بی طراوتی را باید در عدم اطلاع از نیاز آبی گیاهان به عنوان یکی از اساسی ترین عوامل موثر در بقا و رشد و به عنوان مهمترین ترکیبی که حدود 90 درصد وزن گیاهان را تشکیل میدهد جستجو نمود. لازم است دوستداران گل و گیاه خانگی با اطلاع باشند که اکثر گلهای آپارتمانی قبل از اینکه از تشنگی تلف شوند از آبیاری زیاده از اندازه رنج میبرند. شناخت نیاز آبی گیاه بدون توجه به بافت خاک مورد استفاده و قدرت در نگهداری قوی یا ضعیف مولکول های آب و همچنین موقعیت زهکش گلدان امکان پذیر نیست. میزان آبیاری و دفعات آن در خاک شنی و خاک برگ و خاک باغچه با هم متفاوت است و گونههای گیاهی هم در این امر نقش بسیار مهمی دارند، خاک گلدان درگونهای ازگیاه و باید همیشه مرطوب نگه داشت و این در حالی است که در گیاه دیگر باید به خاک های سطحی گلدان آن اجازه داد تا در زمان حد فاصل بین دو آبیاری به طور کامل خشک شود. آبیاری معمولی، گلدان آزالیا را سیراب نمی کند و باید گلدان را بمدت 10 دقیقه درون تشت یا سطل پر از آب قرار داد ولی گلدان در حال استراحت کالادیوم بدون آبیاری زمستان گذرانی می نماید. به طور خلاصه می توان نکات مهم را در آبیاری بهشرح زیر فهرست نمود.
نیاز آبی گیاه خانگی خود را از فروشنده گل و گیاه سوال کنید، در منابع و مآخذ با روش اصولی آن آشنا شوید و به جمله هفته ای یکبار یا هفته ای دو بار به صورت تقویمی اکتفا نکنید، چون نیاز آبی با درجه حرارت و رطوبت و فصل رشد و استراحت رابطه نزدیک دارد.
درصورتی که از گیاه به عنوان سبد آویزان استفاده می نمایید ارتفاع سبد را به آن میزان انتخاب کنید که بتوانید رطوبت خاک گلدان را به طور مرتب بازدید نمایید.
خاک گلدان را به طور مرتب بازدید کرده و با انگشت یا فرو نمودن یک مداد به داخل خاک و آزمایش میزان چسبندگی آن میزان رطوبت را اندازه گیری نمایید.
فصل رشد و استراحت و درجه حرارت و رطوبت محیط را به طور دقیق مد نظر داشته باشید.
در هنگام آبیاری دقت فرمایید که برگهای گیاه به خصوص گیاهانی مانند آناناس که قاعده برگها همگی در یک نقطه به همدیگر میرسند خیس نگردد چون در غیر این صورت پوسیدگی برگ ها را به دنبال دارد. در صورت خیس شدن برگها با تکان دادن آنها پس از آبیاری قطرات آب را از آنها دور نمایید.
آب زیادی باید حداکثر پس از 15 دقیقه در زیر گلدانی جمع شود، در صورت عدم خروج و یا تأخیر در آن باید زهکش ها را بازدید نمود.
در صورت تشنگی مفرط گیاه و خشکی شدید خاک و در صورتی که برگ ها در برابر خیس شدن مقاومت دارند، بهتر است گلدان را به مدت ربع ساعت درون تشت و یا سطل پر از آب قرار داد، سپس گیاه را خارج نمود تا آب اضافی از طریق زهکش دفع گردد، در این حالت آبیاری توأم با غبار پاشی تجویز میگردد.
در صورت عدم مقاومت برگ های گیاه در برابر غرق شدن در آب، آبیاری گلدان با پر کردن زیر گلدانی و جذب تدریجی آب از طریق انتهای گلدان تجویز میگردد: بدیهی است پس ازسیراب شدن گیاه، آب اضافی را باید از زیر گلدانی خارج نمود، مگر اینکه زیر گلدانی دارای سنگریزه بوده و ته گلدان هیچگونه ارتباطی با آن نداشته باشد.
گلدان سفالی و نو را قبل از کاشت در آنها به مدت 15 دقیقه درون آب بخوابانید وگرنه میزان زیادی از آن آبیاری و رطوبت خاک قبل از اینکه نیاز آبی گیاه را بر طرف نماید جذب گلدان خواهد شد.
با شروع فصل پاییز اکثر گیاهان به استراحت نسبی رفته و نیاز کمتری به آب دارند و در بعضی از گیاهان ریزومدار پس از ریزش برگها باید آبیاری آنها متوقف گردد، اطلاعات لازم درباره هر گیاه در اینگونه موارد را در منابع جامع جستجو نمایید.
آبیاری با آب سرد باعث ایجاد شوک در گیاه میگردد، همیشه با آب ولرم آبیاری نمایید.
بعضی از گیاهان حتی نسبت به املاح موجود در آب آشامیدنی هم حساس هستند، در صورت امکان از آب باران ذخیره شده و یا آب جوشیده سرد شده استفاده نمایید، درجه حساسیت گیاه به املاح آب را میتوانید از منابع دیگر درباره گیاه خاص جستجو نمایید.
جهت پخش بهتر آب، سطح خاک گلدان را با گیاهان پوششی دارای ریشههای سطحی بپوشانید.
از کاشت گیاهانی که نیاز آبی آنها با بقیه گیاهان تفاوت چشمگیر دارد به صورت گروهی و درون گلدان های بزرگ پرهیز نمایید. در صورت نیاز یا اجبار گیاه را با گلدان خود درون گلدان بزرگتر کاشت نمایید تا آبیاری آن به صورت مجزا عملی گردد.
در هنگام مسافرت کلیه گیاهان را در یک جا جمع نموده، به کلیه زیر گلدانی ها به طوریکه ته گلدان با آب در ارتباط نباشد آب اضافه کنید و آبیاری را به روش فتیله ای انجام دهید.
روش کار بدین ترتیب است :
الف: کلیه گلدان ها را به صورت دایره و دور همدیگر قرار داده و به طریقی همه آنها هم سطح نمایید.
ب: تشت پر از آبی را انتخاب و در وسط دایره طوری قرار دهید که سطح آن کمی بالاتر از بقیه گلدانها و درتماس با آنها باشد.
ج: فتیله های پنبه ای و یا پارچه پنبه ای، پشم شیشه ای به ضخامت مداد تهیه و با آنها خاک سطح گلدان را با آب تشت ارتباط دهید، بدین ترتیب آب به تدریج به طرف خاک هدایت خواهد شد.
نکته ی عمومی :
گیاهانی که نیاز آبی آنها با بقیه گیاهان تفاوت چشمگیر دارد به صورت کاشت گروهی نگهداری ننمایید، در صورت تمایل با گلدان خود درون گلدان بزرگ قرار دهید تا آبیاری آن به صورت مجزا عملی گردد.
نور
تهیه ی خاک مناسب، تنظیم آبیاری و ثابت نگه داشتن درجه حرارت نه تنها مشکل نیست بلکه به راحتی می توان نیازهای گیاهان خانگی را در اینگونه موارد رفع نمود. ولی مساُله نور کمی بغرنج و مشکل است به طوری که به جراُت می توان گفت که گیاهان زینتی منازل از نظر میزان نور کافی در محل مناسب خود قرار نگرفتهاند. گیاهانی که منشأ و موطن اصلی آنها جنگل های انبوه و تاریک است تحمل و مقاومت در سایه را به خوبی از خود نشان می دهند، گیاهانی که در منازل احتیاج به نور متوسط یا نور غیر مستقیم آفتاب دارند گیاهانی هستند که منشأ و موطن آنها حاشیه جنگل ها بوده و بالاخره جایگاه اصلی گیاهانی مانند گیاهان گلدار در فضای باز جنگل بوده است.در نتیجه گیاهان خانگی با منشأ سه گانه بالا احتیاجات نوری متفاوتی از خود نشان داده و هرکدام از آنها شرایط خاص خود را طالب هستند. شرایط محیطی گیاه مانند آب و خاک و حرارت و رطوبت و آفات و امراض در اکثر موارد به صورت توأم عمل نموده و چه بسا ممکن است عوامل مختلف محیطی علائم یکسانی را در گیاه به ظهور برسانند، در صورتی که گلدان شما مسأله ای به نام آب و یا خاک و حرارت و تغذیه ندارد علایم فهرست شده زیر مربوط به کمبود یا شدت نور است آنها را به دقت مطالعه فرمایید.
چنانچه برگهای گیاه رنگ پریده و به خصوص برگهای جدید بی رنگ هستند گیاه از کمبود نور در رنج است و شایسته است گلدان را به محل پرنورتری منتقل نمایید.
از دیگر علائم کمبود نور دراز شدن ساقهها و زیاد شدن فاصله بین دو برگ است.
کلمه خسته بودن تنها به انسان اختصاص ندارد بعضی مواقع به واقع گیاه خسته به نظر می رسد، کمبود نور
میتواند گیاه را خسته نمایش دهد.
برگهای جدید در نور کم بسیار ریز و ساقه ها علفی و ترد و شکننده، طول دمبرگها درازتر از معمول،رنگ برگها سفید فام،غنچهها کوچک،گلها کم پشت و کم رنگ می گردند.
در اکثر مواقع وجود لکههای سوخته روی برگها از علائم تابش نور زیاد و به خصوص نور وسط روز است.
عبور نور از شیشه و برخورد آن با برگها باعث ایجاد لکههای سوخته زنگ مانند روی آنها می گردد.
قطرات آب هم مانند شیشه نور را از خود عبور می دهند، به همین علت نباید اجازه داد گیاه در آفتاب غبار پاشی شود و یا قطرات آب حاصله از آبیاری بر روی برگ ها به جا ماند.
نزدیک پنجره با نور غیر مستقیم بهترین محل برای اکثر گیاهان خانگی است، سعی نمایید شیشه ها همیشه تمیز باشند.
از پرده ها به عنوان عامل زیاد و کم کننده شدت نور استفاده نمایید.
خاصیت نور گرایی گیاه مثبت است بدین معنی که برگ ها و ساقه ها متمایل به نور داشته و خود را به طرف آن متمایل می نمایند. گلدان را هر 15 روز یکبار 90 درجه بچرخانید تا کلیه اندام گیاه از نور با شدت یکسان بهره مند گردد.
با ابری شدن هوا می توانید گیاهان را به پنجره نزدیکتر نمایید ولی مواظب تماس برگها با شیشه های سرد در شب های زمستان باشید.
چنانچه گیاهان خود را در پاسیو نگهداری می نمایید پاشیدن موادی مانند شیر آهک بر روی شیشهها جهت جلوگیری از تابش اشعه مستقیم آفتاب و سوزاندن برگها از فروردین تا مهر ماه الزامی است، بدیهی است که در پاییز و زمستان شیشهها باید تمیز باشند.
در واقع محل با نور کافی در آپارتمانها کم و تعداد گلدانهای مورد نگهداری زیاد است سعی نمایید هر چند وقت یکبار جای گلدانها را تعویض نمایید. مواظب باشید که انتقال از محل پر نور به سایه ساده ولی از سایه به آفتاب باید تدریجی و گام به گام باشد. نیاز گیاهان گلدار به نور به مراتب بیشتر از گیاهان برگی است.
نیاز نوری گیاهان برگ رنگی و همچنین واریته های برگ ابلق از گیاهانی با برگ سبز یکدست بیشتر است.
در صورت نیاز به نور مصنوعی در شرایط خاص به جای استفاده از لامپهای معمولی که انرژی حرارتی زیادتری دارند از لامپهای فلورسنت استفاده نمایید.
نکته ی عمومی :
تابش مستقیم آفتاب به خصوص از پشت شیشه برگها را می سوزاند. گیاهان را از معرض آفتاب در امان نگهدارید.
قطرات آب آبیاری و غبار پاشی به جای مانده روی اندام گیاهی نور آفتاب را مانند ذره بین از خود عبور داده و باعث ایجاد لکههای سوخته میگردند. غبار پاشی را در سایه انجام دهید.
خاک، مواد غذایی، تغذیه مصنوعی
اگر روی بسته های بذر گیاهان زینتی یا سبزیجات مطالعه بفرمایید به این جمله برخورد می نمایید که «این بذر را در هر نوع خاک خوبی میتوان کشت نمود». در این جمله دو کلمه (خاک) و (خوب) بکار رفته است که برای هیچکدام از آنها تعریف جامع و مانعی وجود ندارد ولی می توان به اختصار بیان نمود که خاک خوب عبارت است از محیطی که وضعیت ظاهری، خواص فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی آن از این گیاه به آن گیاه متغیر است. آنچه برای نگهداری کننده یک گیاه آپارتمانی مهم است این است که خاک مورد نظر او از نظر شیمیایی مواد غذایی گیاه را تأمین نماید و از نظر فیزیکی بافت آن چنان باشد که ریشه بتواند بهترین توسعه را در آن داشته باشد و آب اضافی خود را خارج نماید. اطلاع از نکات زیر مکمل آگاهی شما درباره خاک و چگونگی تغذیه گیاه خانگی است.
خاک کمپوست که درون بستههای مخصوص در گلفروشی ها به فروش میرسد، شامل برگ خشک، کاغذ، مقوا و پوست میوه جات است که حدود یک سال بر اثر رطوبت و حرارت حاصله از عمل باکتریها پوسیده شده و به عنوان کمپوسیت یا خاک برگ یا کود گیاهی در دسترس شما قرار می گیرد. از نظر فیزیکی دارای ساختمان بسیار عالی ولی از نظر مواد غذایی فقیر است.
خاک لوم یا لیمونی : مخلوطی از خاک رس، شن و مواد آلی است و بطور کلی خاکی که پس از طغیان رودخانه ها در کنار آنها به جا می ماند خاک لوم اطلاق می گردد، از نظر مواد غذایی غنی و از نظر بافت فیزیکی سنگین تر از کمپوست است.
خاک کوش : به مخلوطی از خاک برگ و کود دامی و خاک زراعتی که حدود یک سال تحت تأُثیر رطوبت و حرارت حاصله از فعالیت باکتری ها قرار گرفته و پوسیده شود خاک کوش اطلاق می گردد.
کودهای تکمیلی : کودهایی هستند که حاوی عناصر کمیاب غذایی مانند آهن و منگنز و روی است که همراه با عناصر عمومی ازت و پتاس و فسفر به صورت مایع و یا پودر و یا دانه های ریز به عناوین و اسامی مختلف به فروش می رسند.
مواد غذایی مکمل یا مصنوعی را باید طبق دستور سازنده مصرف نمود، در واقع غلضت 2 در هزار که برابر یک قاشق غذاخوری پودر در ظرف 4 لیتری آب می باشد بهترین غلضت پیشنهادی است.
مواد غذایی مکمل را همیشه در دوران رشد (بهار و تابستان) بصورت محلول و همراه با آب آبیاری به خاک گلدان اضافه نمایید.
گلدان هایی که خاک آنها تعویض گردیده تا یک ماه پس از تعویض مواد غذایی کافی را در خاک خود دارند و احتیاجی به تغذیه مصنوعی در این مدت نیست.
به طور معمول هر دو هفته تا هر یک ماه یکبار تغذیه مصنوعی در بهار و تابستان برای اکثر گیاهان زینتی کافی است.
عدم تغذیه مصنوعی بهتر از تغذیه بیش از اندازه است چون ازدیاد املاح در خاک باعث وارد شدن صدمات شدید به ریشه ها میگردد.
گیاهان گلدار در هنگام گل دادن احتیاج بیشتری به تغذیه مصنوعی دارند و در غیر این صورت گل ها ریز و پژمرده میگردند.
رسوب هایی که در زیر گلدانی جمع شده اند همان مواد غذایی خاک گلدان هستند، هر چند وقت یکبار آب زیر گلدانی را با کلیه رسوب ها به خاک گلدان برگردانید.
از خاک های معمولی و خاک باغچه به تنهایی به عنوان خاک گلدان استفاده ننمایید. مخلوطی از خاک برگ و خاک چمن بهترین خاک است.
رطوبت
اگر بدانیم که هر گیاه خانگی چه مقدار رطوبت نیاز دارد و متناسب با این نیاز مکان مناسبی را برایش در اتاق در نظر بگیریم، برگ های همیشه شاداب آن می تواند بر زیبایی و طبیعی جلوه دادن محیط زندگی بیفزاید. در بحث آبیاری و نور در گیاهان خانگی به این مطلب اشاره گردید که منشأ کلیه گیاهان آپارتمانی جنگل های انبوه و مرطوب است و این گیاهان موجوداتی هستند که در شرایط طبیعی تمام نیازهای زیستی آنها تأمین است ولی همین گیاهان خود روی جنگلی با ورود به خانهی ما و مواجه شدن با کمبود در شرایط محیطی به خصوص رطوبت پس از مدتی با زرد و قهوهای شدن نوک و کناره برگ ها و چروک شدن و در نهایت خزان آنها، آن را به دور میاندازیم. وقتی بحث از رطوبت پیش میآید نباید آن را با آبیاری اشتباه کرد که متأسفانه رطوبت خاک مترادف با رطوبت محیط گیاه گشته است. در مناطقی مانند کنار دریا که میزان بارندگی بالاست گیاه رطوبت لازم را از هوا دریافت می نماید ولی در مناطق خشک به خصوص در هوای گرم و خشک نیاز به غبار پاشی روزانه و تأمین رطوبت دائمی برای گیاه مشهود است. بکار بستن نکات زیر می تواند تأثیر بهسزایی در تأمین رطوبت و سر سبزی گیاه خانگی شما داشته باشد.
رطوبت و جریان هوا : آپارتمان های با حرارت مرکزی به علت تبدیل دائم هوای اتاق و خروج ذرات بخار آب از محیط اتاق ها رطوبت موجود در اتمسفر آن متناسب با نیاز گیاه خانگی نیست، به طور کلی جریان هوا باعث کاهش نسبی رطوبت هوا میگردد که بالطبع در آپارتمان های با حرارت مرکزی دفعات غبار پاشی باید افزایش یابد.
رطوبت و دفعات غبار پاشی : نیاز رطوبتی گونه های مختلف گیاهان زینتی و بر حسب نوع آب و هوای سرزمین اصلی و زادگاه آن متفاوت و از روزی 4 بار در روزی یکبار متغیر است.
غبار پاشی و نور خورشید : قطرات آب بجای مانده روی برگها در عمل غبار پاشی در عبور نور از خود مانند ذره بین و یا شیشه عمل نموده و باعث ایجاد لکههای سوخته زنگ مانند روی اندام گیاهی میگردند. بهترین زمان غبار پاشی صبح و عصر در سایه بوده و از غبار پاشی در آفتاب به خصوص آفتاب ظهر خودداری فرمایید، جهت تشکیل ذرات ریزتر غبار، غبارپاش را در 15 سانتیمتری گیاه بگیرید.
غبار پاشی و نوع درجه حرارت آب : ظرافت برگ های بعضی از گیاهان زینتی به حدی است که املاح موجود در آب های سنگین باعث ایجاد لکه هایی روی آنها می گردد، همیشه از آب سبک و بدون املاح (مانند آب جوشیده سرد شده و یا آب حاصله از ذوب برفک یخچال و یاآب باران) استفاده نمایید، سردی و یا گرمی بیش از اندازه آب غبار پاشی هم باعث اختلال در اعمال فیزیولوژیکی سلول های برگ میگردند، بدین منظور استفاده از آب ولرم توصیه شده است.
رطوبت و استمرار: نیاز رطوبتی بعضی از گیاهان چنان شدید است که نمیتوان تنها با غبار پاشی رطوبت مورد نیاز آنها را تأمین نمود، بکارگیری روش های زیر در جهت تأمین رطوبت پایدار به شما کمک خواهد کرد.
الف: رطوبت و زیرگلدانی حدود دو سوم از حجم زیر گلدانی را با سنگریزههای نخودی مفروش نموده و به آن آب اضافه نمایید، مواظب باشید که سطح آب به اندازهای باشد که ته گلدان با آب ارتباطی نداشته باشد چون حرکت آب به طرف خاک باعث باتلاقی شدن خاک گلدان و در نتیجه پوسیدگی ریشهها میگردد، بخار آب تأمین شده به این روش از پایین و ازلابلای برگها بطور دائم و پایدار شروع به حرکت و گسترش می نماید.
ب: ایجاد حمام : گلدانی با یک درجه بزرگتر از گلدان گیاه انتخاب و در آن کمی زغال و سنگ ریزه بریزید، گلدان گیاه دار را درون آن قرار داده و حد فاصل بین آن دو را با خزه پر نموده و متراکم نمایید، با افزایش آب به خزه، رطوبت دائمی خود را به تدریج به گلدان و محیط اطراف پراکنده می نماید.
محیط مرطوب یکی از عوامل مساعد برای رشد قارچ های بیماری زا نظیر سفیدک ها و کپک خاکستری است، در صورتی که گیاه خانگی شما مبتلا به امراض قارچی باشد تا رفع علایم و بهبودی کامل از غبارپاشی و افزایش رطوبت محیط خودداری نمایید.
با سرد شدن هوا نیاز رطوبتی گیاه کاهش می یابد، در صورتی که درجه حرارت محیط پایین تر از درجه حرارت حداقل موردنیاز است (به طور معمول زیر 10 درجه) غبارپاشی را متوقف نمایید، در درجه حرارت بالاتر از درجه ماکزیمم، غبار پاشی را افزایش دهید.
نکته ی عمومی :
از نگهداری گیاهان آپارتمانی در کریدورها و راهروهای با جریان هوای شدید و بدون رطوبت خودداری نمایید.
غبار پاشی جهت تأمین رطوبت، برگ های گیاه را نیز تمیز می نماید. از مواد براق کننده شیمیایی که باعث مسدود شدن روزنه برگ ها می گردند در صورت امکان استفاده ننمایید.
